Parkinson Hastalığı Nedir, Belirtileri Nelerdir? Parkinson Hastalığının Nedenleri ve Etkileyen Faktörler

Parkinson hastalığı ilk olarak 1817 yılında James Parkinson tarafından tanımlanmış ve literatüre ‘sallayıcı felç’ olarak girmiştir. Parkinson hastalığı erkeklerde kadınlardan daha yaygındır. Daha çok yaşlılarda görülen hastalığın en sık görüldüğü yaş aralığı 40 ile 70 yaşları arasıdır.

Parkinson hastalığı, beyin hücrelerinin kaybı ile karakterize edilen hastalığın %5’inde 20 ile 40 yaşları arasında ortaya çıkabilmektedir. 65 yaş üstü görülme sıklığı yüzde 1’dir.

Parkinson Hastalığı Nedir?

Parkinson hastalığı, beyinde hücrelerin birbirleriyle iletişimini sağlayan ‘dopamin’ adlı maddeyi üreten hücrelerin bozulması sonucu görülüyor. dopamin; beyin ile ortadaki vücut hareketlerini kontrol eden ‘striatum’ adı verilen bölgeleri birbirine bağlar. Bu nedenle dopamin hücreleri yüksek oranda tükendiğinde dopamin üretimi de yetersiz kalır ve Parkinson hastalığı ortaya çıkar.

Dopamin üreten hücrelerin yoğun olarak bulunduğu bölge ‘substabsia nigra’ olarak adlandırılır.

Birincisi, Parkinson hastalığı yavaş ilerleyen nörodejeneratif bir hastalıktır. Beyin sapının dopamin üreten bölgesindeki hücre sayısının kaybı nedeniyle dopaminin azalması sonucu oluşur. Parkinson hastalığının belirtileri arasında hastanın hareketlerine ilişkin bulgular ön plandadır ancak hastalarda bu bulguların yanında farklı rahatsızlıklar da olabilir.

Parkinson hastalığının klasik bulguları; titreme, tutukluk, hareketlerde yavaşlama, yürürken tek bacakta tutukluk, ayakta sürüklenme, adım aralıklarında azalma ve ayaktayken görülen postür bozukluğudur.

Yorgunluk, mimiklerde güçsüzleşme, bilişsel işlevlerde azalma, depresyon, kaygı, davranış bozuklukları, görme bozuklukları, kilo kaybı, uyku bozuklukları, omuz, boyun ve kol ağrıları da hastalığın belirtileri arasındadır.

Başlangıç ​​semptomu olarak tanımlanan Parkinson hastalığının en sık görülen semptomu: Bir elde ve parmaklarda dinlenme halinde titreme ve aynı tarafta yürümeye eşlik eden kol salınımının olmaması. Nadir durumlarda ayaklarda, çenede veya dilde titreme başlayabilir.

Hastalığın ileri evrelerinde birinci basamakta aynı tarafta ortaya çıkan belirtiler diğer tarafa yayılabilir. Bu yayılımın el, kol, ayak, bacak, yüz, konuşma ve yutkunma sırasını takip ettiği görülmektedir.

Parkinson hastalığının 5 aşaması vardır. Hastalığın tüm belirtileri aynı anda yaşanmaz ve şikayetler her hastada aynı sıra ve yoğunlukta ortaya çıkmaz. Ancak Parkinson hastalığının aşamalar halinde açıklanan tipik ilerleme modelleri vardır.

1. Aşama: Genellikle hastalığın teşhis edildiği ilk aşamadır. Hastalık bu aşamada kişinin hayatını etkileyecek düzeyde değildir. Ellerde, kollarda veya parmaklarda sıklıkla titreme vardır. Bu aşamada mimiklerde bozulma, duruş ve yürüyüşte bozulma artık hasta yakınları tarafından fark edilebilecek düzeydedir.

2. aşama: Sarsıntı yabancılar tarafından fark edilecek bir düzeye ulaşır. Süreksiz yürüme güçlüğü gelişebilir, vücut sertliği oluşabilir, postür ve yürüyüş etkilenmeye başlar. Hastanın özgürlüğü kısıtlanmaya başlar.

3. Aşama: Bu aşamada hastalar hala yardımsız yaşayabilir, ancak yeme, içme ve giyinme rutinlerini yerine getirmekte güçlük çekmeye başlar. Kişinin gövde hareketleri belirgin olarak yavaşlar, dengesizlik ve düşme de meydana gelebilir.

Aşama 4: Semptomların şiddetlendiği yer evdedir. Hasta güçlükle yürüyebilir ancak yardımsız tek başına yaşayamaz. Hareketlerde yavaşlama ve katılık görülürken titreme diğer evrelere göre daha az olabilir.

5. Aşama: Bu aşamada hasta yatağa ve tekerlekli sandalyeye bağımlı hale gelir. Bu aşamada hastanın her zaman bakıma ihtiyacı vardır.

Parkinson hastalığını genel hatlarıyla incelediğimizde; Beynin dopamin üreten bölümündeki hücre kaybı nedeniyle dopamin azalmasının bir sonucu olarak ortaya çıktığını biliyoruz. Hücre kaybı ile ortaya çıkan bu hastalığa genetik faktörlerin neden olduğu düşünülmektedir.

Genetiğin Parkinson hastalığında rol oynadığı düşünülse de, gözlemlenen birçok vakada hastalık aileden gelmiyor gibi görünmektedir. Artık birçok araştırmacı, Parkinson hastalığının, toksinlere maruz kalma da dahil olmak üzere genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığına inanmaktadır.

Nörodejeneratif bir hastalık olan Parkinson’un çevresel faktörler tarafından tetiklendiği bilinmektedir. Bu nedenle, pestisitlere maruz kalmış bireyler kadar, ailesinde Parkinson hastalığı olan bireyler de risk kümesine dahil edilmektedir. İşte Parkinson hastalığı için risk faktörleri:

• Kırsal yaşam ve kuyu suyu kullanımı (böcek ilaçlarına maruz kalma riski)

• ilerlemiş yaş

• erkek cinsiyeti

• kafa travması

• obezite

• Hayvansal yağ tüketimi

• Yüksek demir ve manganez alımı

• Ailede Parkinson öyküsü olması

• Tarım ilacı

• Kahve ve kafein tüketimi

• Düzenli ve daha fazla fiziksel aktivite

• Bazı ilaç kullanımları

• Alkol

• Nikotin

ÖNEMLİ NOT: Sigaranın Parkinson hastalığının tedavisinde yeri yoktur! Bu elementin kullanımı nikotin alımından dolayı dopamin hücrelerinin korunması nedeniyle Parkinson hastalığını etkilese de içeriğindeki toksik elementler nedeniyle sağlığı her anlamda hızla tehdit eden zararlı bir konudur.

• Ele rahat oturan ve kırılmayan malzemelerden yapılmış kapları tercih edin.

• Banyo ve tuvalet duvarlarına kulp montajı

• Sıvı tüketiminde pipet kullanımı

• Halı, kilim ve paspas gibi yer kaplamalarının çıkarılması

• Kapı eşiğine basarak çıkılması gereken kısımların ortadan kaldırılması

• Konuşmayan hastalar için konuşma pratiği ve kelime ve fotoğraf kartları

• Doktor kontrolünde fizyoterapi ve egzersiz

Parkinson Hastalığı Tanı ve Tedavisi

Parkinson hastalığının tanı ve tedavisi için doktorunuza danışmalısınız. Uzman görüşü ile ilaç tedavisi, beyin pili gibi uygulamalar hastalığın her aşamasında hastaya özel olarak belirlenmelidir. Kişiye özel tedavi sistemine göre fiziksel aktivite ve tıbbi tavsiye ile hasta takibi hayati önem taşır.